-
1 ныгыту
перех.1) в разн. знач. крепи́ть, укрепля́ть/укрепи́ть, прикрепля́ть/прикрепи́ть, закрепля́ть/закрепи́ть, подкрепля́ть/подкрепи́ть (забой на шахтах, детали, паруса, плотину, фундамент, корпус лодки, крышу дома, пески для лесопосадок и т. п.) ||а) прикрепле́ние, закрепле́ние, подкрепле́ниеб) крепи́тельный, крепёжныйныгыту материаллары — крепи́тельные материа́лы
ныгыту эшләре — крепёжные рабо́ты
фоторәсемне ныгыту — закрепи́ть фотосни́мок
чаңгыларны ныгыту — закрепи́ть лы́жи
стенаны терәү белән ныгыту — подкрепи́ть сте́ну подпо́ркой
2) укрепля́ть/укрепи́ть, оздоровля́ть/оздорови́ть; укрепле́ние; оздоровле́ниесаф һава, җәяү йөрү аны физик яктан ныгытты — све́жий во́здух, ходьба́ пешко́м физи́чески укрепи́ли его́
3) укрепля́ть/укрепи́ть, упро́чивать/упро́читьгаиләне ныгыту — укрепи́ть семью́
фәнни бәйләнешләрне ныгыту — укрепи́ть нау́чные свя́зи
тәртипне ныгыту — укрепи́ть дисципли́ну
тынычлыкны ныгыту — упро́чить мир
көнкүрешне ныгыту — упро́чить быт
4)а) крепи́ть, укрепля́ть/укрепи́ть, упро́чивать/упро́чить, уси́ливать/уси́лить; де́лать/сде́лать бо́лее си́льным, мо́щнымилнең оборонасын ныгыту — крепи́ть оборо́ну страны́
авыл хуҗалыгын ныгыту — упро́чить се́льское хозя́йство
б) укрепля́ть/укрепи́ть, упро́чивать/упро́чить; подкрепля́ть/подкрепи́ть || упро́чение; подкрепле́ниемәктәпне кадрлар белән ныгыту — укрепи́ть шко́лу ка́драми
эшчеләрнең инициативасын техника белән ныгыту — подкрепи́ть инициати́ву рабо́чих те́хникой
5) закрепля́ть/закрепи́ть, упро́чивать/упро́чить, сде́лать про́чным || закрепле́ние, упро́чениеҗиңүне ныгыту — закрепи́ть побе́ду
фәндәге казанышларны ныгыту — упро́чить достиже́ния в нау́ке
хәтердә ныгыту — закрепи́ть в па́мяти
6) подкрепля́ть/подкрепи́ть; бодри́ть, подбодри́ть || подкрепле́ние, подба́дривание (едой, напитками и т. п.)йоклап алырга кирәк, йокы ныгыта — на́до поспа́ть, сон подкрепля́ет
7) крепи́ть, закрепля́ть/закрепи́ть (желу́док)кара җиләк кесәле эчне ныгыта — черни́чный кисе́ль крепи́т (желу́док)
8) перен. скрепля́ть/скрепи́ть || скрепле́ниедуслыкны ант белән ныгыту — скрепи́ть дру́жбу кля́твой
9) в знач. нареч.; разг. ныгытып твёрдо; кре́пко-на́крепконыгытып әйтергә кирәк, иртәгә килеп җитсен — на́до сказа́ть твёрдо, что́бы за́втра яви́лся
-
2 ныгыту
гл1. в разн зн крепить, укреплять, закрепить2. скреплять, скрепить (подписью)3. упрочивать, упрочить -
3 бердәмлек
сущ.1) дру́жба, еди́нство, единоду́шие, сплочённость, сла́женность, спа́янность, согласо́ванностьхалыклар бердәмлеге — сплочённость наро́дов; дру́жба наро́дов
какшамас бердәмлек — неруши́мое еди́нство
бердәмлекне ныгыту — укрепля́ть еди́нство
2) о́бщность, еди́нствотел бердәмлеге — о́бщность языка́
хезмәт бердәмлеге — о́бщность труда́
карашлар бердәмлеге — еди́нство взгля́дов
-
4 идея
сущ.1) иде́я (система взглядов, убеждений)2) мысль, за́мысел, наме́рение, план3) основна́я, гла́вная мысль || иде́йныйреволюцион иде́яләргә бирелгәнлек — пре́данность революцио́нным иде́ям
үзгәртеп кору иде́ясе — иде́я переустро́йства
тынычлыкны саклау һәм ныгыту иде́ясе — иде́я сохране́ния и упро́чения ми́ра
романның иде́я эчтәлеге — иде́йное содержа́ние рома́на
-
5 муен
сущ.1) ше́я || ше́йныйозын муен — дли́нная ше́я
кыска муен — коро́ткая ше́я
кояшта янган муен — загоре́лая ше́я
колын муены — ше́я жеребёнка
муен умырткалары — ше́йные позвонки́
муен нервы — ше́йные не́рвы
2) го́рло, го́рлышко (бутылки, кувшина и т. п.)3) с.-х. ше́йка ( место прикрепления косы с помощью кольца к косовище)чалгының муенын яңа боҗра белән ныгыту — закрепи́ть ше́йку косы́ но́вым кольцо́м
4) геогр. переше́екавыл күл белән бугаз арасындагы муенга урнашкан — село́ располо́жено на переше́йке ме́жду о́зером и проли́вом
5) в ф. исх. муеннана) по го́рло, до го́рлаелганың суы муеннан — вода́ в реке́ до го́рла (по го́рло)
муеннан суда тору — стоя́ть по го́рло в воде́
б) перен. о́чень мно́го, по го́рло, нава́ломэш муеннан — рабо́ты по го́рло
быел бәрәңге, яшелчә муеннан — в э́том году́ карто́феля, овоще́й нава́лом
••муен тамыры бүртү (кабару) — серди́ться, рассерди́ться, зли́ться, гне́ваться
(гаепне) муенга алу — взять вину́ на себя́, признава́ть вину́, осознава́ть вину́
муенга бау (җеп; элмәк) салырлык — хоть в петлю́ лезь (о тяжёлом, безвыходном положении)
муенга тагылган таш кебек — как ка́мень на ше́е (быть обузой, бременем, в тягость кому-л.)
муеннан ашу — сли́шком мно́го, чересчу́р мно́го
муеннан бурычка бату — быть по́ уши в долга́х
муеннан чуму — быть постоя́нно в дела́х, забо́тах и т. п.
муены булса, камыты табылыр — (погов.) была́ бы ше́я, хому́т найдётся
муены сынсын (сынгыры); муены астына килсен (килгере) — бран.; прост, пропади́ про́падом; что́бы тебе́ пу́сто бы́ло; что́бы ты сверну́л (слома́л, свихну́л) ше́ю
- муенга асылынуилнең эше ир кулында, ирнең эше ил муенында — (посл.) судьба́ наро́да в рука́х мужчи́н, судьба́ мужчи́н в рука́х наро́да
- муенга асылу
- муенга сарылу
- муенга бау салу
- муенга җеп салу
- муенга элмәк салу
- муенга камыт кию
- муенга менеп атлану
- муенны кисү
- муены сыну
- муенын бору -
6 ныгыттыру
понуд. от ныгыту -
7 ныгытылу
страд. от ныгыту1) крепи́ться, укрепля́ться, прикрепля́ться, закрепля́ться (о лыжах, заборе, деталях, плотине и т. п.)2) укрепля́ться, упро́чиваться (о быте, дисциплине, семье, связях и т. п.)3)а) крепи́ться, укрепля́ться, упро́чиваться; уси́ливаться; сде́латься бо́лее мо́щным и си́льным (об обороне, мире и т. п.)б) укрепля́ться, упро́чиваться, подкрепля́ться (могут кадрами, напр. бригада, колхоз и т. п.)4) перен. скрепля́ться ( клятвой) -
8 ныгытышу
взаимн. от ныгыту -
9 оборона
сущ.; в разн. знач.оборо́на ||а) оборо́нныйб) оборони́тельныйоборо́на сызыгы — ли́ния оборо́ны
оборо́надан һөҗүмгә күчү — перейти́ от оборо́ны к наступле́нию
илнең оборо́насын ныгыту — крепи́ть оборо́ну страны́
оборо́нада тору — быть (находи́ться) в оборо́не
дошман оборо́насын өзү — прорва́ть оборо́ну проти́вника
илнең оборо́на куәте — оборо́нная мощь страны́
оборо́на сугышлары — оборони́тельные бои́
оборо́на корылмалары — оборони́тельные сооруже́ния
-
10 өстәп
нареч.дополни́тельно, доба́вочносм. тж. өстәмә рәвештәөстәп алу — получи́ть (купи́ть) дополни́тельно
өстәп ныгыту — подкрепи́ть доба́вочно
өстәп ашату — корми́ть дополни́тельно; подка́рмливать
-
11 тәртип
сущ.1)а) в разн. знач. поря́докбүлмәдәге тәртип — поря́док в ко́мнате
капиталистик тәртип — капиталисти́ческий поря́док
б) поря́док, режи́миске тәртипләр — ста́рые поря́дки
2) распоря́доктәртип кагыйдәләре — пра́вила вну́тренного распоря́дка
3)а) дисципли́нахәрби тәртип — вое́нная дисципли́на
тәртипне ныгыту — укрепле́ние дисципли́ны
б) дисципли́на, дисциплини́рованностьтәртибе юк аның — у него́ нет дисципли́ны (дисциплини́рованности)
4) поведе́ние ( ученика в школе)тәртиптән (тәртибе буенча) өчле — тро́йка по поведе́нию
5) поря́док расположе́ния, после́довательностьәлифба тәртибендә — в поря́дке алфави́та; в алфави́тном поря́дке
6)а) расписа́ниепоездлар узу тәртибе — расписа́ние прохожде́ния поездо́в
б) програ́ммакичке тапшырулар тәртибе — програ́мма вече́рних переда́ч
7) пра́вилоэш башкару тәртибе — пра́вило выполне́ния рабо́ты
8) в знач. послелога тәртибендә в ка́честве, в поря́дке (чего-л.)приказ тәртибендә — в поря́дке прика́за
өстәмә түләү тәртибендә — в поря́дке дополни́тельной опла́ты
9) в знач. нареч. тәртиптә в поря́дке; в гото́вностибөтенесе тәртиптә — всё в поря́дке
•- тәртибен китерү
- тәртибенә китерү
- тәртип бозу
- тәртип бозучы
- тәртип кую
- тәртип номеры
- тәртип сагында
- тәртип саклау
- тәртип саклаучы
- тәртип саны
- тәртип урнаштыру
- тәртипкә килү
- тәртипкә керү
- тәртипкә китерү
- тәртипкә кертү
- тәртипкә кую
- тәртипкә салу
- тәртипкә чакыру
См. также в других словарях:
ныгыту — 1. Нәр. б. кадаклап, кысып бәйләп, беркетеп кую 2. Яңадан көч туплау, чыныктыру. Тагы да үстерү, яхшырту, зурайту 3. Ныклы карарга килү 4. Ирешелгән нәрсәне үзгәрмәслек хәлгә китерү, тотрыклы итү 5. Бик нык кисәтү, кат кат аңлатып әйтү ныгытып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
беркетү — 1. Нәр. б. кадаклап, чәнчеп, эләктереп, кадап, тегеп, бәйләп, ябыштырып, кыстырып, тагып һ. б. ш. юллар белән ныгыту, кузгалмаслык итү, тотрыклы итү 2. Нәр. б. берәрсе карамагына, файдалануына тапшыру 3. Кемгә дә булса берәр эш йөкләү, шул эш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
астар — 1. Киемнең тышы белән эче арасына салынган материя (марля, киндер һ. б.) 2. Нәр. б. ныгыту өчен аскы якка куела торган әйбер … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ачкыч — 1. Йозакны бикли һәм ача торган тимер җайланма 2. Берәр нәрсәне җыйганда, сүткәндә яки төзәткәндә гайкаларны, болтларны бору, ныгыту өчен файд. торган корал. Арфа, фортепьяно, гитара кебек музыка коралларының кылларын тарттыру өчен махсус корал 3 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аш — I. 1. Ашарга яки эчәргә яраклы ашамлык, азык аш кашыгы 2. Беренчегә бирелә торган шулпалы азык 3. Ашау, азык кабул итү. Иртәнге , көндезге , кичке сүзләре белән килгәндә, билгеле бер ашау вакытын белдерә. Шул вакытларга билгеләп әзерләнгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ашлау — I. Туфракка (җиргә) ашлама кертү. II. АШЛАУ – Тукыма, җеп, тире һ. б. ш. ны ашлаучы матдә эремәсе (мәс. җеп ашы) белән эшкәртеп ныгыту. Сыгылмалылык бирү өчен агачныпешекләү, парлау. III. АШЛАУ – и. диал. Агачны уеп ясалган зур кашык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
беркеткеч — 1. Аерым әйберләрне (мәс. кәгазьләрне) , нин. б аерым өлешләрне бер берсенә беркетү өчен кулл. тор. җайланма 2. Фотода: ачыкландырганнан соң беркетү, ныгыту өчен булган химик состав; фиксаж … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бетонлау — Бетон салу, бетон коеп нәр. б. ныгыту, эшләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бирем — Алдан билгеләнгән эш; тапшырылган, кушылган эш. Белемне ныграк үзләштерү, күнекмәләрне ныгыту өчен бирелгән эш, күнегү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
боргычлау — 1. Боргыч белән борып, ныгытып кую 2. Нәрсәне дә булса (бау, чылбыр һ. б. ш. белән) ычкынмаслык итеп бәйләп, урап яки чорнап кую 3. күч. Кулда нык (каты) тоту, башбаштаклыкка юл куймау. Ныгыту. Авырттыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ванна — 1. Юыну, коену савыты 2. Шундый савытта дәвалану максатында коену процессы ылыслы в. 3. Шундый савыт урнаштырылган бүлмә 4. Эчендәге сыеклыкка төрле әйберләр салып эшкәртә торган савыт (мәс. фотографиядә) 5. Тәнне кояш нурлары, һава, су һ. б. ш.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге